MCHC (Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration) یا غلظت متوسط هموگلوبین در هر گلبول قرمز، یکی از پارامترهای مهم در آزمایش کامل خون (CBC) است که غلظت هموگلوبین موجود در هر گلبول قرمز را اندازهگیری میکند. این شاخص اطلاعات مفیدی درباره محتوای هموگلوبین گلبولهای قرمز خون ارائه میدهد و به تشخیص دقیقتر نوع کمخونی کمک میکند. تغییرات در سطح MCHC میتواند به شناسایی کمخونیها و شرایط خاص دیگر مرتبط با خون کمک کند.
MCHC چیست؟
MCHC به غلظت هموگلوبین در هر گلبول قرمز اشاره دارد و بر حسب گرم بر دسیلیتر (g/dL) اندازهگیری میشود. این شاخص به طور خاص نشان میدهد که هر گلبول قرمز چه مقدار هموگلوبین را در خود جای داده است. در واقع، این شاخص نسبت مقدار هموگلوبین به حجم گلبولهای قرمز است که در ارزیابی وضعیت سلامت خون به کار میرود. MCHC در کنار پارامترهای دیگر مانند MCV و MCH به پزشکان کمک میکند تا نوع خاصی از کمخونی و وضعیت سلامت خونی را تشخیص دهند.
محدوده طبیعی MCHC
محدوده طبیعی MCHC معمولاً بین 32 تا 36 گرم بر دسیلیتر (g/dL) است. تغییرات سطح MCHC میتواند نشاندهنده وجود مشکلات مختلف در سیستم خونی باشد و بسته به اینکه MCHC پایین یا بالا باشد، تفسیر نتایج متفاوت خواهد بود.
تحلیل نتایج آزمایش MCHC
MCHC پایین (کمخونی هیپوکرومیک)
وقتی مقدار MCHC کمتر از حد طبیعی باشد، به این حالت کمخونی هیپوکرومیک گفته میشود. در این نوع کمخونی، گلبولهای قرمز به مقدار کافی هموگلوبین ندارند و در نتیجه غلظت هموگلوبین در هر گلبول کمتر است. این وضعیت ممکن است به علتهای زیر رخ دهد:
- کمبود آهن: این مورد شایعترین علت کمخونی هیپوکرومیک است. در کمبود آهن، هموگلوبین کافی تولید نمیشود و گلبولهای قرمز کمرنگ و با غلظت هموگلوبین پایینتر از حد نرمال هستند.
- تالاسمی: یک اختلال ژنتیکی که باعث تولید غیرطبیعی هموگلوبین میشود و منجر به کاهش غلظت هموگلوبین در گلبولهای قرمز میشود.
- بیماریهای مزمن: برخی بیماریهای مزمن مانند عفونتهای طولانیمدت یا بیماریهای التهابی میتوانند در تولید هموگلوبین اختلال ایجاد کنند و باعث کاهش MCHC شوند.
علائم کمخونی هیپوکرومیک (MCHC پایین):
- خستگی و ضعف
- سردی دست و پا
- تنگی نفس
- رنگپریدگی پوست
- سرگیجه و کاهش انرژی
MCHC نرمال (کمخونی نورموکرومیک)
اگر سطح MCHC در محدوده طبیعی قرار داشته باشد اما فرد همچنان دچار کمخونی باشد، این حالت به عنوان کمخونی نورموکرومیک شناخته میشود. در این نوع کمخونی، غلظت هموگلوبین در گلبولهای قرمز طبیعی است، اما تعداد گلبولهای قرمز به اندازه کافی نیست. این وضعیت در شرایط زیر رخ میدهد:
- کمخونی ناشی از خونریزی حاد: از دست دادن سریع خون (مانند حادثه یا جراحی) باعث کاهش تعداد گلبولهای قرمز میشود، اما غلظت هموگلوبین در هر گلبول قرمز تغییر نمیکند.
- کمخونی ناشی از بیماریهای مزمن: برخی از بیماریهای مزمن مانند بیماریهای کلیوی و التهابی نیز میتوانند کمخونی نورموکرومیک ایجاد کنند.
- آنمی همولیتیک: در این نوع کمخونی، گلبولهای قرمز به دلیل اختلالات مختلف تجزیه میشوند، اما سطح MCHC طبیعی باقی میماند.
علائم کمخونی نورموکرومیک (MCHC نرمال):
- ضعف و خستگی
- کاهش تمرکز
- مشکلات تنفسی
- سردرد و تپش قلب
MCHC بالا (کمخونی هیپرکرومیک)
وقتی MCHC بیشتر از محدوده طبیعی باشد، به این حالت کمخونی هیپرکرومیک گفته میشود. این وضعیت ممکن است نشاندهنده آن باشد که غلظت هموگلوبین در گلبولهای قرمز بیش از حد نرمال است. این حالت معمولاً نادر است و ممکن است به علتهای زیر رخ دهد:
- اسفروسیتوز ارثی: یک بیماری ژنتیکی است که باعث تغییر شکل گلبولهای قرمز به شکل کروی میشود. این گلبولها نسبت به حالت طبیعی هموگلوبین بیشتری دارند، اما به دلیل شکل غیرطبیعی، کارایی کمتری دارند و سریعتر تخریب میشوند.
- کمخونی ماکروسیتیک: برخی از کمخونیهای ناشی از کمبود ویتامین B12 یا اسید فولیک میتوانند باعث افزایش MCHC شوند.
- کمآبی شدید بدن: کمآبی شدید میتواند به طور موقتی باعث افزایش غلظت MCHC شود.
علائم کمخونی هیپرکرومیک (MCHC بالا):
- زردی پوست و چشمها
- ضعف و خستگی
- مشکلات تنفسی
- التهاب و درد در برخی از اندامها
عوامل مؤثر بر سطح MCHC
عوامل مختلفی میتوانند بر سطح MCHC تاثیر بگذارند که برخی از آنها عبارتند از:
- وضعیت تغذیهای: کمبود آهن یا ویتامینهایی مانند B12 و اسید فولیک میتواند منجر به تغییرات در سطح MCHC شود.
- بیماریهای ارثی: برخی از بیماریهای ارثی مانند اسفروسیتوز یا تالاسمی باعث تغییر در MCHC میشوند.
- شرایط مزمن پزشکی: بیماریهای کلیوی، کبدی، التهابی و برخی سرطانها نیز میتوانند بر تولید هموگلوبین و سطح MCHC تاثیر بگذارند.
- استفاده از داروها: مصرف برخی داروها مانند شیمیدرمانی میتواند باعث تغییرات در تولید هموگلوبین و سطح MCHC شود.
شاخصهای مکمل در آزمایش MCHC
برای تفسیر بهتر نتایج MCHC و تشخیص نوع و علت کمخونی، سایر شاخصهای خونی نیز بررسی میشوند:
- MCV (حجم متوسط گلبول قرمز): همراه با MCHC برای تعیین اندازه و غلظت گلبولهای قرمز به کار میرود و میتواند به تشخیص کمخونیهای ماکروسیتیک و میکروسیتیک کمک کند.
- MCH (مقدار متوسط هموگلوبین در هر گلبول قرمز): همراه با MCHC و MCV میتواند اطلاعات دقیقتری درباره محتویات هموگلوبین در گلبولهای قرمز فراهم کند.
- RDW (ضریب تغییر اندازه گلبولهای قرمز): نشاندهنده میزان تغییر اندازه گلبولهای قرمز در خون است و میتواند به تشخیص دقیقتر کمخونیها کمک کند.
- هموگلوبین (Hb): مقدار هموگلوبین کلی خون نیز در کنار MCHC و سایر شاخصها برای بررسی دقیقتر وضعیت خون استفاده میشود.
نتیجهگیری
MCHC یا غلظت متوسط هموگلوبین در هر گلبول قرمز، یکی از شاخصهای مهم در آزمایش خون است که به پزشکان کمک میکند تا کمخونیهای مختلف را شناسایی کنند و علت این وضعیت را بهتر درک کنند. این شاخص بهویژه همراه با سایر شاخصهای خونی مانند MCV و MCH میتواند به تشخیص و درمان دقیقتر کمخونیها و سایر مشکلات خونی کمک کند. در نتیجه، بررسی دقیق و جامع MCHC میتواند به درک بهتری از سلامت عمومی سیستم خونسازی فرد و ارزیابی شرایط مرتبط با کمخونیها کمک کند.
